การประกันคุณภาพกับการยกระดับคุณภาพการศึกษาไทย

โดย…ศ.ดร.อุทุมพร จามรมาน
พฤศจิกายน 2564

การประกันคุณภาพคืออะไร ใครทำ ทำอะไร ทำไมต้องทำ

1. การประกันคุณภาพคืออะไร
   1.1 การประกันคุณภาพ คือ การให้ความมั่นใจกับผู้เกี่ยวข้องว่าทุกคนในสถานศึกษาทำงานได้มีประสิทธิภาพ ทำให้ผู้เรียนและผู้สำเร็จการศึกษามีคุณภาพ
   1.2 การยกระดับคุณภาพการศึกษาไทย
   การประกันคุณภาพมีเป้าหมายเพื่อยกระดับคุณภาพการศึกษาไทย ดังนั้น จึงเป็นเรื่องเดียวกัน มีวัตถุประสงค์เดียวกัน มีเป้าหมายเดียวกัน
2. ใครทำการประกันคุณภาพ
   ทุกคนในสถานศึกษาที่รับเงินเดือน ค่าตอบแทน หรือค่าจ้าง
3. การประกันคุณภาพทำอะไร
   ทำงานที่ตนรับผิดชอบให้ดีที่สุด
4. ทำไมต้องทำการประกันคุณภาพ
   4.1) เพื่อให้เกิดความคุ้มค่าของการทำงาน สมกับเงินที่ได้รับและเวลาที่เสียไป
   4.2) เกิดคุณภาพแก่ผลผลิตของสถานศึกษา คือ นักเรียน ผู้สำเร็จการศึกษา ฯลฯ

การประกันคุณภาพการศึกษาที่ใช้เทคนิคประเมิน

การประกันคุณภาพเป็นเรื่องของฝ่ายบริหารหรือเครื่องมือผู้บริหารที่จะทำให้ทุกคนในสถานศึกษาทำงานตามบทบาท หน้าที่ และลักษณะงาน (Job Description) อย่างเต็มความสามารถ โดยมุ่งไปที่ผลผลิตของสถานศึกษา คือ คุณภาพผู้เรียน ผู้สำเร็จการศึกษา เป็นการยกระดับคุณภาพคนซึ่งส่งผลต่อการศึกษา
การประกันคุณภาพใช้หลายเทคนิค หนึ่งในนั้น คือ เทคนิคประเมินที่เรียกว่า Assessment (มิใช่ Evaluation) Assessment เน้นที่ครูผู้ประเมิน แต่ Evaluation เน้นที่ข้อมูลจากเครื่องมือประเมิน ทั้ง Assessment และ Evaluation เกี่ยวข้องกับ (1) ประเด็นประเมิน (2) ผู้ประเมิน และ (3) เกณฑ์ตัดสิน
การประกันคุณภาพที่ใช้เทคนิค Assessment โดย Assessor ที่เก่ง มีคุณภาพ จะทำให้ผลประเมินของ Assessor เชื่อถือได้ เมื่อได้ผลประเมินมาแล้ว ผู้บริหารสถานศึกษานำผลประเมินไปพัฒนาบุคลากรในสถานศึกษาของตน ตามบทบาทหน้าที่ของเขา เป็นการพัฒนาวิธีทำงานของเขาให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น
โดยหวังว่า ผลงานของเขาแต่ละคนจะมีคุณภาพสูงขึ้น และสุดท้ายผลงานโดยรวมของแต่ละคนสถานศึกษาจะสูงขึ้นเป็นวงจรไม่รู้จบ โดยตั้งเป้าที่เอาชนะตนเองก่อน ต่อมาจึงเอาชนะสถานศึกษาที่มีบริบทเดียวกันและต่อๆ ไปจนถึงระดับนานาชาติ

สรุป
การประกันคุณภาพของสถานศึกษาเป็นหน้าที่ของผอ.สถานศึกษาที่จะทำให้คนในสถานศึกษาทำงานมีประสิทธิภาพ เพื่อผลผลิต คือ ผู้เรียน ผู้สำเร็จการศึกษาจะมีคุณภาพ
ถ้าทุกสถานศึกษาทำการประกันคุณภาพในแนวนี้ การศึกษาของไทยจะดีขึ้น คุณภาพผู้เรียน ผู้จบจะสูงขึ้นเรื่อย ๆ จนทัดเทียมนานาชาติ

การประกันคุณภาพไม่ใช่เรื่องของการขอเงิน ทรัพยากร วัสดุ ครุภัณฑ์ หากแต่ทุกคนทำงานให้ดีภายใต้ทรัพยากรของตน ความจำกัดของตน

สรุป
การประกันคุณภาพเป็นกระบวนการไม่รู้จบ ที่จะทำให้ผลผลิตของการศึกษาไทยมีคุณภาพสูงขึ้น โดยเน้นประสิทธิภาพ (Efficiency) การทำงานของทุกคนที่รับเงินเดือน ค่าจ้าง ค่าตอบแทนและคุณภาพ (Quality) ของผลผลิตของการทำงานดังกล่าว

การยกระดับคุณภาพของ(ผล)การศึกษาไทย

คุณภาพการศึกษาหมายถึงอะไร
หมายถึง คุณภาพผู้เรียน ผู้สำเร็จการศึกษา ลักษณะและความสามารถครบ 5 ด้าน คือ

การจะพัฒนาผู้เรียนและผู้สำเร็จการศึกษาให้มีคุณภาพอังกล่าวต้องมาจากความร่วมมือจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องตั้งแต่
(1) นโยบายการศึกษาต้องชัดเจนและต่อเนื่อง
(2) แผนการศึกษาต้องสอดคล้องกับนโยบาย
(3) การจัดสรรทรัพยากรต่าง ๆ ให้กับสถานศึกษาต้องพอเพียง
(4) การทำงานของบุคคลในสถานศึกษา ต้องให้อิสระแก่ผู้บริหารสถานศึกษาในการผู้บริหารคน
ในการบริหารงาน สร้างสำนึกให้ทุกคนทำงานเพื่อส่วนรวมสร้างคุณภาพให้เกิดแก่ผู้เรียน
(5) การตรวจสอบ (Audit) หรือการประเมิน (Assessment) ที่สอดคล้องกับบริบทสถานศึกษาทำเป็นระยะ ๆ ดูพัฒนาการที่สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง

การวัด-ประเมินคุณภาพผลการศึกษา

(1) ต้องนิยามว่า “คุณภาพผลการศึกษา” ของตนคืออะไร อาจต่างกันตามบริบทของสถานศึกษา
(2) ระบุวิธีวัดคุณภาพ (เชิงปริมาณและคุณลักษณะ Qualitative กับ Quantitative)
(3) ตรวจสอบเครื่องมือวัดว่าจะให้ผลการวัดที่น่าเชื่อถือ (มี Objectivity, Reliability และ Validity)
(4) ใช้เครื่องมือวัดทุกรอบงาน เช่น ทุกสิ้นภาคการศึกษา
(5) นำผลการวัดมาเทียบกับเกณฑ์เพื่อตัดสิน (ขั้นประเมิน)
(6) เสนอผลการวัดประเมินให้ผู้เกี่ยวข้องนำไปปรับปรุงวิธีทำงานของตน
(7) จัดทำรายงานเป็นกราฟหรือแผนภูมิให้เห็นพัฒนาการ (รายบุคคล รายกลุ่ม รายสถานศึกษา)
(8) ตั้งเป้าหมายให้สูงขึ้นเรื่อย ๆ เป็นการพัฒนาที่ไม่รู้จบ

วิธีการยกระดับคุณภาพ

การยกระดับคุณภาพต้องมีเทคนิควิธีทางการบริหารจัดการมาช่วย นั้นคือ
ก) ต้องเน้นที่วิธีทำงานตาม Job Description ของแต่ละคน
ข) การพัฒนาต้องค่อยเป็นค่อยไป เพิ่มระดับที่ละน้อยให้สูงขึ้น
ค) ต้องใช้เวลาและวิธีวัดประเมินที่สอดคล้องกับบริบท
ง) ต้องมีกลยุทธเชิงบวกและได้รับความร่วมมืออย่างเต็มใจจากทุกฝ่าย
จ) ใช้ Positive Reinforcement ใช้คำชมมากกว่าคำตำหนิ
ฉ) เพิ่มระดับคุณภาพจากใกล้ตัวไปถึงไกลตัว เช่น กับตัวเอง กับคนอื่นในสถานศึกษาเดียวกัน
กับคนในสถานศึกษาอื่นที่มีบริบทเดียวกัน กับคนในสถานศึกษาอื่นที่ต่างบริบท กับคนในสถานศึกษา
ในประเทศ และต่างประเทศ